۱۳۹۶/۰۵/۳۱

درباره ی گیاهان

گزارش: هیربد سوشیانت مزدیسنا 


{} نخستین گیاه، بر میانه ی این زمین، فراز روییدبلندایش چند پا، بی شاخه، بی پوست، بی خار، تر و شیریناین نخستین گیاه، همه گونه نیروی گیاهان را درسرشت داشتهر تنه ی گیاهی را به اندازه ی یک سرشک آب بر سر، و به اندازه چهار انگشت آتش (هاله، فروزه)، در پیرامونش میباشدبا این نیروها گیاه نخستین رویید.
{} اورمزد درون گیاه را آتش آفرید و آفرین کرد کهتو آتشزا نیستی اما آتش گیر هستی.
{} پس از تاختن اهریمن، زمانی که گاو نخستین درگزشت، از برای سرشت گیاهی اش، از اندامهای این گاو تک آفریده، پنجاه و هفت گونه دانه و غله، و دوازده گونه گیاه دارویی و درمانبخش از پهنه ی پیکرش روییدهر گیاهی که از هر اندامش رویید برای همان اندام، سودمند است.
از مغزارزن، گِرگِر (نوعی باقلا، غله ای گرد وسیاه کوچکتر از نخودو کنجد که افزاینده ی مغز است؛
از شاخمیشو (کر سنه، با طعمی مانند ماش و عدس)؛
از خونکودک می و باده (تاک انگورکه برای درست چهری و افزایش خون، یاریگر است؛
از بینیماش که بنو نیز خانده میشود و برای تنگی نفس شناخته شده؛
از شُشسپندان (خردلکه بیماری شش گوسپندان را درمان میکند؛
از جگر و دلراسن (زنجبیل شامیو آویشن هویدا شدایزد بهمن بود که آویشن را برای بازداشتن درد، گند (عفونتو تباهی دیو اکومن، آفرید.
{} در پی یورش اهریمن هنگامی که گیاه آغازین خشکید، ایزد امرداد نگهبان گیاهان، آن را خرد و نرم کرد و آمیخت با آبی که ایزد تیشتر ستانیده بودتیشتر آن آب را بر همه ی زمین ببارانیدبر سراسر خاک، آنچنان گیاه رویید که موی بر سر مردمان استاز آن گونه ی بنیادین گیاهی، برای بازداشتن بیماریهای اهریمنی، ده هزار نوع گیاه روییدو از ان ده هزارتا، یکسد و سی هزار گیاه دیگر پدید آمد.

{} از انهمه تخم گیاهان، به دریای فراخ کرد، درخت همه تخم فراز آفریده شد که بذر و بالندگی همه ی گیاهان از اوستآشیان سیمرغ آنجاستهرگاه که از روی شاخساران به فراز میپرد، تخمهای خشک درخت به آب می افتد و به یاری باران، دوباره بر زمین میریزداین درخت رانیکو پزشک و کوشا پزشک و همه پزشک میخانند.
{} در تنه ی درخت بس تخمه (همه تخم)، نه کوه سوراخدار میباشد که نه هزار و نهسد و نود و نه جوی، از آبراهه ها به هر هفت کشور آب رسانی میکنند.
{} نزدیک به درخت همه تخم، درخت «گوکرن» یا هوم سپید آفریده شد برای بازداشتن پیری بد دم، و زندگی بخشی به مردگان، و بی مرگی زندگانیاوری فراوان جهان از او بود.
{} اهریمن به دشمنی با درخت گوکرن، در آن ژرف آّب، وزغی آفریده تا هوم سپید را از میان ببرداورمزد برای بازداشتن وزغ، دو ماهی به نام کر (برخی نوشته هاارز آبیدر انجا آفرید تا همیشه پیرامون هوم سپید بگردند؛ و همواره سر یکی از آن دو ماهی به سوی وزغ استخورش ماهی ها مینوی است و خوراک زمینی ندارند و تا فرش گرد و رستاخیز به نبرد ایستاده اندآن ماهی ها بزرگترین افریده ی اورمزد، و ان وزغ بزرگترین آفریده ی اهریمن به تن و زور هستند.
{} هر گلی از آن امشاسپندی است:
  • مورد و یاسمناورمزد
  • یاسمن سپیدبهمن
  • مرزنگوشاردی بهشت
  • شاه اسپرغمشهریور
  • پلنگ مشکاسپندارمز
  • سوسنخورداد
  • چمبگامرداد
  • بادرنگدی به آزر
  • آزریونآزر
  • نیلوفرآبان
  • مرو سپید(علف گربه): خور(شید)
  • نرگسماه
  • بنفشهتیر
  • میزورسگئوش
  • کاردکدی به مهر
  • گل همیشه شکفتهمهر (میترا)
  • خیری سرخسروش
  • نسترنرشن
  • بستان افروزفروردین
  • سنبلبهرام
  • خیری زردرام
  • بادرنگ بویهباد (وایو)
  • شنبلیددی  به دین
  • گل سد برگدین
  • همیشه بهارارد
  • آلالهاشتاد
  • هوم سپیدآسمان
  • بانو اسپرغم (نانوخه، بادیان): زامیاد
  • کرکم (زعفران): ماراسپند
  • مرو اردشیرانانغران
  • هومهوم یزد


گونه های گیاهان:
{} درختهرچه برگ و بار که شایسته ی خواربار مردمان باشد یا نباشد، درخت مینامند
{} دارهر چه از بار درختان که خواربار مردمان نیست و سالانه میباشد، دار میخانند؛ مانندسرو، چنار، سپیدار، شمشاد، شیز (آبنوس)، گز و...
{} میوههر بار درخت که میهمان خوان مردمان و سالانه است میوه میخانند؛ مانندخرما، کنار، انگور، به، سیب، بادرنگ، انار، شفتالو، امرود، انجیر، جوز، بادام و...
{} دانههرچه به خوراک هر روزه شایسته است و پس از چیدن، بن و ساقه اش خشک شود؛ مانندگندم، جو، برنج، گرگر، مژو، بنو، ارزن، گاورس، نخود و...
{} اسپرغمهرچه که برگ بویا باشد و به دست مردم کشت شود و همواره بماند.
{} گلهرچه دارای شکوفه ی خوشبوی باشد و به دست ورز مردمان هنگام به هنگام (فصلانهباشد یا بن و ساقه اش همواره هست و به هنگام خودش، گل خوشبو شکوفا شود؛ مانندنرگس، یاسمن، نسترن، آلاله، کبیکه (آلاله شرقی)، کیده، چمبگ (یاس معطر)، خیری، کرکم (زعفران)، زردک (گل زرد)،بنفشه، کاردک، و...
{} نهالهرچه که بار یا شکوفه ی خوشبوی دارد، دست ورز مردم نیست، به هنگام و فصلانه باشد. (درختان خودرو و وحشی که دارای گل و میوه باشند).
{} گیاههرچه خواربار ستوران و گوسپندان و چراکنندگان باشد.
{} افزارها (ادویه): هرچه به پیش پارگی (خوراک اشتهاآوربریزند.
{} ترههرچه با نان و خوراک همراه باشد؛ ماننداسفناج، کرفس، گشنیز، کاگیزه (تره تیزک)، و...
{} جامههرچه از اینگونه به دست آیدشان (کنف)، نای (حصیر)، پنبه و...
{} روغنهرچه که مغزش دارای چربی باشد؛ مانندکنجد دوشدانه (کرچک)، شاهدانه، زیت و...
{} رنگهرچه که جامه را با آن میشود رشتن (رنگ کرد)؛ مانندکرکم، دار پرنیان، زردچوبه، روناس، نیل و...
{} بوی دارهر چه که ریشه اش یا پوستش یا چوبش بویاست؛ مانندکندر، راشت، کوست (نوعی زنجبیل)، صندل، پلنگ مشک، کاکوله (هل، رازیانه آبی)، کافور (ریحان کافوری، گونه ای بابونه)، بادنج بوی، و...
{} ژدههرچه که از آن چسب گیاهی بیرون بیاید.
{} همه ی گیاهان را به تنهاییون، تاک، دار میخانند و چوبشان را پس از بریده شدن، چه خشک و چه ترهیزم مینامند.
{} آن را که از پیوند دو درخت نشانندپیوندی میخانند؛ مانندبه خرمل، آلوچه بادام و...
{} میوه های مایه ور سی گونه هستند:
  • ده گونه اش را هم درون و هم بیرون میشود خورد؛ مانندانجیر، سیب، به، بادرنگ، انگور، توت بن، امرود، 
  • ده گونه را تنها میشود بیرونش را خورد؛ مانندخرما، شفتالو، زردآلو، سنجد، کنار، آلوچه،
  • ده گونه را تنها میشود درونش را خورد؛ مانندگردو، بادام، نارگیل، فندق، شاه بلوت، درخت گرگانی یا پسته و...
{} گونه ی نخستین دانه، در اختران آب پیکر ص 176 بن دهش//// بود و به اروند رود آورده شدباشد که برنج و باشد که گندم ابخوار نامیده شود.
{} گیاهان آبی و زمینی را گشنی نیست و از خودی خود، میوه هایشان میرسد.
{} همه ی گیاهان بر دو گونه انددو بخشی و یک بخشی
{}هوم هاونی، سرور گیاهان دو بخشی استدرمنه ی دشتی سرور گیاهان یک بخشی استگندم سرور غلات ستبر دانه میباشدارزن تابستانی (گال، گاورسسرور غلات کوچک دانه است.
{} از گیاهان، خرما بن که گیاه دوپاره خانده میشود به اندازه ی همه گیاهان می ارزد بجز درخت گو کرن که به یاری آن، مرده برمیخیزانند و زنده میکنند.
{} از همه ی گیاهان هاون شدنی و کوبیدنی، برگ کنار، هاون شدنی تر است.
{} هرگاه بن و ته گیاه را بزنند، ریشه اش به بن گیاه نزدیک خودش درآمیزد.

{} هنگامی که تخم گیاهان به آب میرسد از برای زور وخشایی اش، سبز میباشد.

هیچ نظری موجود نیست: