ایران. اسلام. عرب (۰)

(کنکاشی در ۱۴ سده کشاکش کیش و کشور)

ایرانی ها با حفظ هویت خودشان به اسلام درآمدند و این، کار ساده ای نبود چون در امر هویت، دین (اسلام) مهمتر از سرزمین (ایران) بود.

 [شاهرخ مسکوب: هویت ایرانی و زبان فارسی]

دیباچه:

با فروپاشی ساسانیان، کشور ایران در راهی ناآشنا و جدا از آنچه که هزاران سال پیموده بود، فرو افتاد و هویت ایرانی دچار پیچ و خمهایی دردناک و دشوار گردید. ایرانیان دستخوش روان پریشی و شکاف شخصیت میان کیش نوین و کشور کهن خویش شدند. و سرانجام «شاهنشاهی ایرانی» بود که به پای «خلافت عربی» قربانی گردید؛ اگرچه ناهمسو با بسیاری از سرزمینها، هرگز جامه عربیت را یکسره بر خود نپوشانید و با پوششهای شعوبیه و شیعه، به پایداری پرداخت و از ورای چهارده سده، فروزه‌اش را به یک «اقلیت ملی» رسانید. و اگرچه خونینترین برخوردهای داخلی میان ایرانیان باستانگرا و اسلامگرا رخ داد و تا دوران کنونی هنوز بحث و جدل ادامه دارد... از آنجا که درباره شیوه ورود اسلام به ایران و نیز یگانگی اسلامیت با عربیت و یا تفاوتهای این دو، نگرشهای گوناگونی در میان بوده، در این سلسله نوشتارها به گونه‌ای مستند و با چشمداشت به تاریخها و منابع گوناگون، چه مزدایی و چه اسلامی، چه شیعی و چه سنی، برآنیم تا نگاهی گزرا و فراگیر داشته باشیم به رخدادهای تلخ و شیرین ایران اسلامی. نخست طی یک پیش پرده تا سرآغاز سامانیان را مینگریم و سپس به صدر اسلام بازمیگردیم و از نو، تا زمان کنونی را پی میگیریم و از پرخاشها و پاسخهای موافقان و مخالفان اسلام و عرب آگاه میگردیم. (یادمان باشد که نقل کفر، کفر نیست). از آنجا که دامنه این جستار بسی گسترده و دور و دراز است، به ناچار این رویه را برگزیدیم که به گونه ای کلی سلسله نوشتارهای «ایران. اسلام. عرب» از شماره ۱ تا هر چه توانستیم بنگاریم، به پیش برود و زمینه ها و موضوعات نیز شماره گزاری میشود تا اگر به آگاهی های تازه ای برخوردیم در زمینه خودش ادامه دهیم. از خوانندگان دعوت میکنیم اگر آگاهی هایی دقیق و معتبر دارند ما را آگاه کنند. رویهم رفته ایرانیان در چهار سنگر با تازیان در رویارویی بودند:
۱. جبهه نظامی: جنبشهای رنگی، قرمطیها و باطنیها و غیره.
۲.جبهه سیاسی: تشکیل دولتهای ایرانی در دل حکومتهای عربی ـ اسلامی، و شهریاریهای مستقل.
۳. جبهه فرهنگی: شعر عربی و پارسی در ستایش فرهنگ و تاریخ ایران، ترجمان متنهای پهلوی به عربی... که همگی برای به رخ کشیدن پیشینه ایرانی در برابر تازی بود.
۴.جبهه مذهبی: پیدایی فرقه های شیعه و رویارویی با مذهب رسمی خلافت.
یادآوری میکنیم که این پژوهش مبنایی آکادمیک و علمی، و به دور از مسایل تبلیغاتی و عقیدتی دارد و آماج ما، گفتمانی همه سویه با دیگر محققان و علمای مذهبی درباره اعتبار روایات و مدارک نقل شده میباشد. همچنین این نکته را نیز به ناچار باید گوشزد کنیم که برخی نویسندگان اسلامگرای ایرانی، حساب عرب جاهلی را از اسلام ناب محمدی جدا میدانند؛ و اندکی از آنان نیز پا را فراتر نهاده و یکسره از تازیان پشتیبانی کرده و گفته‌اند که ایران قبل از اسلام دورانی سیاه و تاریک داشته است. فراموش نکنیم که این سلسله نوشتارها برگرفته از متنهای مورخان مسلمان ایرانی و عرب میباشد. همچنین کوشیده شده هنگام استناد به نویسندگان معاصر، به کتابهایی اشاره شود که از سوی وزارت ارشاد اسلامی دارای مجوز چاپ بوده اند. از همه علاقمندان میخواهم به دور از اهانت به مقدسات، و نیز با پرهیز از تعصبات، چنانچه در این سلسله نوشتارها کژیها و کاستیهایی دیدند، به نگارنده آگاهی دهند./ با سپاس./ ا.ع.ف
یادداشت: چنانچه این سلسله نوشتارها را در رسانه ای کاغذی یا اینترنتی منتشر کردید، خواهشمندم بدون هیچ دستبردی بازتاب دهید و نظرات خوانندگان را برایم به نشانی omidataeifard@yahoo.com بفرستید. البته بهتر آن است که چند سطر اول را بازتاب داده و خوانندگان را به نشانی تارنگار omidataeifard.blogspot.com رهنمون گردانید.
............................. یاری نامه‌ها:
 • اوستا • بن دهش، زادسپرم، گزارش گمان شکن، دین کرت و... • تاریخ‌های طبری، بلعمی، یعقوبی، گردیزی، ابن اثیر و... • شعوبیه/ ترجمه و تحقیق: محمودرضا افتخارزاده • سیاست نامه (سیرالملوک) / خواجه نظام الملک • شاهنامه فردوسی • قرآن • نقش ایران در فرهنگ اسلامی/ علی سامی • آثارالباقیه / ابوریحان بیرونی • تاریخ در ترازو / عبدالحسین زرینکوب • دو قرن سکوت / عبدالحسین زرینکوب • خدمات متقابل اسلام و ایران / مرتضا مطهری • دیباچه ای بر رهبری/ محمدحسن ناصرالدین صاحب الزمانی • خط سوم/ محمدحسن ناصرالدین صاحب الزمانی • هویت ایرانی و زبان فارسی/ شاهرخ مسکوب • حجت الحق ابوعلی سینا/ سید صادق گوهرین • مقدمه ابن خلدون • مجمل التواریخ و القصص • دبستان مذاهب/ کیخسرو اسفندیار • تاریخ ایران / دانشگاه کمبریج/ گروه نویسندگان • تاریخ و فرهنگ ایران / محمد محمدی ملایری • تاریخ عرب قبل از اسلام/ عبدالعزیز سالم/ باقرصدری نیا/ و...