یادداشت{امید عطایی فرد}:
مورخان باستان همواره ارمنستان(اورارتو) را بخشی از ایران بزرگ می دانستند. کوشش بسیاری، بویژه از سوی نویسندگان روسی انجام گرفته تا سرزمین و مردم اورارتو را جدا از مام ایران نشان دهند. با این همه، نشانه هایی روشن در دست است که نشانگر نژاد ایرانی اورارتویی می باشد. نخست به سندی درباره ی یگانگی اورارتو و ارمن می نگریم:
پیوتروفسکی: اورارتو
آخرین بار نام اورارتو (به شکل اوراشتو) در متن بابلی کتیبه ی داریوش بزرگ در بیستون (520 ق.م) به چشم می خورد و حال آن که در متن پارسی به جای آن؛ نام آرمینا(ارمنستان) نوشته شده است. نه تنها مردم سرزمین کنونی ارمنستان، بلکه مردم سایر نواحی جنوب قفقاز نیز که با یکدیگر مربوط بودند و در واقع فرهنگ واحدی داشتند، از میراث فرهنگی اورارتو فایده های بسزا بردند.. ظاهراً کیش مردم اورارتو نیز با کیش مردم آسیای مقدم، قرابتی داشته است.
دیوید م.لانگ: ایران و ارمنستان(1)
نویسندگان عهد باستان بارها به همانندی های جامه ها و آداب میان ارمنیان و مادها، پارسیان و پارتیان اشاره کرده اند. «استرابون» مادها را پایه گذار رسوم ارمنیان دانسته اند. نامهای اشخاص ارمنی تا اندازه ی زیادی ریشه ی ایرانی، به ویژه پارتی دارند. حتی هنگامی که گرجستان و ارمنستان رسماً به آیین مسیح در آمدند، پیوندهای نزدیکی در زمینه های دین، معماری و هنر میان این دو سرزمین و ایران وجود داشته است.
یادداشت{از امید عطایی فرد}:
به چند نام اورارتویی و پیوستگی احتمالی آنها با نامهای ایرانی می نگریم:
خُلد(ایزد)= خُرداد، خور.
ارد(ایزد)=ارد،ارت.
تیشبا(ایزد)= تیش بغ،تیشتر.
بگ بارتو(ایزد)= بغ پارتی.
اولهو، الهه(شهر)= اولهی(خدای خوزی)، الوهیم(خدای عبری).
آرزاشکو(دژ)= ارزه، ارزاسپ.
و نامهایی چون: تیر آریا(شهربانوی اورارتویی) و منوئه (=منوچهر،پادشاه اورارتو) کاملاً ایرانی هستند. اگر چه کسانی مانند «کامرون» کوشیده اند تا با ساختن نامهایی چون آسیایی! و قفقازی، میان تیره های آریایی جدایی افکنند، با این همه، وی اعتراف میکند:
هیچیک از کسانی که در سفر جنگی «سارگن» شرکت داشتند، نتوانسته بودند در سیما، جامه و زبان، تمایزی میان قفقازی و ایرانی تشخیص دهند..شمار نامهایی که می توانیم آنها را با کمترین تردید، ایرانی بخوانیم، کم نیست.(2)
«دیاکونوف» نیز اشاره کرده است که در هزاره اول ق.م همه ی اورارتوریان و مردم «ماننا» و ماد را «کوتی» می نامیدند.(3)
پی نوشت:
1.تاریخ ایران / از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانی
2.ایران در سپیده دم تاریخ، 117
3.تاریخ ماد، 103
به نقل از :
کتاب ایران بزرگ، پژوهشی از امید عطایی، رویه91 و 92.انتشارات اطلاعات
