نخستینهای ایرانی

 در منظومه ای که به نام بانوگشسپ (دختر رستم و همسر گیو) میباشد، سوزن دوزی را اختراع او دانسته است:
پس آنگاه بانو مه روزگار / به سوزن نگارید سوزن نگار
ز بانو بماندست آن یادگار / که از سوزن آرند نقش و نگار
 شنیدم اولین کسی که در عالم، فانوس ساخت بهروز عیار (پارتیزان داراب شاه) بود. [مولانا بیغمی: داراب نامه]
 یکی از شیوه های جنگی آبتین پدر فریدون، افکندن سنگهای کلان از بالای کوه به سوی دشمن با دستگاه مکانیکی مخصوص بود. [جلال متینی: مقدمه کوش نامه]
 در نوروزنامه (منسوب به خیام نیشابوری) آمده است که شراب نخستین بار در شهر هرات درست شد.
 در کتاب مجمل التواریخ درباره شاپور پسر اردشیر ساسانی آمده: شادُر وان شوشتر او کرد که عجایب عالمست... شهر گندیشاپور بر مثال عرصه شطرنج نهادست. میان شهر اندر، هشت راه اندر هشت... و اندر آن وقت، شهرها بر سان چیزها کردندی، چنانک شوش بر صورت «باز»ی نهادند؛ و شوشتر بر صورت اسبی؛ و قلعه طبرک بر صورت کژدم.
 در کتاب «تاریخ مصور تکنولوژی اسلامی» که یک عرب و یک فرنگی نوشته اند (1992 میلادی) و کوشیده اند هیچ سخنی از ایرانی بودن مخترعان و مکتشفان دوره اسلامی به میان نیاورند، این فهرست به چشم میخورد: دستگاه های مخصوص بالا کشیدن آب، ساعت آبی و ساعتهای مکانیکی، آب نماها و بازیچه های مکانیکی، سلاح های آتشزا، پالایش نفت، تقطیر و استخراج روغنها و چربیهای صنعتی، ذوب و به عمل آوردن فلزات غیرآهنی، ظرفهای براق نقاشی شده، اختراع ظروف بدنه سفید، کاربرد چرخاب برای به حرکت درآوردن کوبه مکانیکی در صنعت کاغذ سازی، اختراع قالب خیزران برای آبکشی ورقه خیس کاغذ و... [ترجمه ناصر موفقیان، انتشارات علمی و فرهنگی. شگفت است که مترجم روشنگری بایسته ای درباره ایرانی بودن این دستاوردها ندارد!]
در کتاب یادشده اشاره شده که دستگاه های پیشرفته نخ ریسی از طریق سیسیل (ایتالیا) در اروپا رواج یافت. همچنین با بهره گیری از دستنوشته های دانشمندان ایرانی بود که دانش شیمی در غرب پیشرفت کرد و: داعیه هایی که به موجب آنها الکل ابتدا در مغرب زمین کشف شده کاملن نادرست است... ما به نخستین طرح های نوعی فندک گازی قابل حمل برخوردیم... شهر کاشان در ایران مشهورترین مرکز کاشی سازی در سرزمینهای اسلامی محسوب میشد... ابوریحان بیرونی در کتاب الجماهر عملیات غواصی صیادان مروارید را به تفصیل شرح میدهد و از نوعی چرخ دنده جدید مخصوص غواصی سخن میگوید که بسیار جالب توجه است. به گفته جوزف نیدهام تاریخچه آسیای بادی در حقیقت با فرهنگ اسلامی و در ایران آغاز میگردد... یکی از مورخان تکنولوژی رابرت فوربز بر این اعتقاد است که آسیای بادی دوره اسلامی در حقیقت ابتکاری از جانب ایرانیان بوده است برای انطباق چرخ آب افقی با شرایط ویژه ی مناطقی که فاقد منابع آب کافی ولی در عوض بادخیز بوده اند. 

امید عطایی فرد