تیر یشت

.

تیر (تیشتر) یشت

سرایش هیربد سوشیانت مزدیسنا

.

{۱}

به خشنودی تشتر پر فره / که رامش ببخشد به ما یکسره

چو «سَدویس»، آب آورِ پر توان / که مزدا بداده به ما بهرمان

به زرتشت بگفتا که مزدااهو: / جهان را تو باشی رتو وُ اهو

ستایش به ماه ُ مَیَزد ُ به خان / ستاره چو تشتر به زوهرش بخوان

که بخشد سرای خوش ُ خرمی / شکوهش بیَرزد به هر مردمی

فشانده فروغ سپید ُ سپند / که پرّان به تیزی ُ راهش بلند

که تابان ز دور ُ به درمان، زمین / که پاکی بدارد به پرتو، همین

دگر هم ستایش بباید بکرد / به آب ُ به دریای فراخکرد

پرآوازه «وَنگوهی دائیتی» رود / به فرّ کیانی فراوان درود

همان ایزدِ جانور چون «گئوش» / چو زرتشت به مزدا سپرده دو گوش

به زوهر ُ نماز بلندم درود / به فرّ ُ فروغ ستاره، سرود

چه «تیر» ُ چه «تشتر» بخوانب ورا / به «هوم» ُ به «بَرسَم» ستانی ورا

به مانثر گشایی زبان ِ خرد / که پندار ُ کردار ِ تو درخورَد

در اویست همه گوهر ُ تخمه، آب / که تیزبین، توانا، زبردست ُ ناب

بزرگ ُ نکونام، بلندپایگاه / که «اَپَم نپات» است نژادش به گاه

ستوران ُ مردم چو تشنه لبان / «کئت های» بدکاره وُ بدزبان

ستمکارگانی که دوزند دو چشم / بخشکیده چشمه ازیشان به خشم:

کجایست که تشتر سر آرد دگر / همه چشمه ها را برآرد مگر

چو نیروی اسپان بگردد روان / کزآن تازه گردد همیشه «روان».

شتابنده تشتر به فراخکرد / تو گفتی که «آرش» کمان، ساز کرد

اهورا وُ «میترا» گزر ساختند / «اَشَّیَ» و «پارند»، گزر ساختند

خدنگش ز کوهی به کوهی نَوَند / ز «ایریو خشَوث» سوی «خوان وَنت»

کمانگیر که آرش بُدی بهترین / به پیکان پرّان به ایران زمین

دمیدش اهورای مزدا به تیر / بتازد به ماه ُ به «هنگام تیر»

همان ایزدان، آب ُ مهر ُ گیاه / به آن تیرِ پرّان گشاینده راه

پرستش به تشتر که پیکار کرد / به پاس همان آب ِ فراخکرد

که پهنا به پهنا گرفته زمین / چه ژرف ُ چه زیبا، به نیرو: مهین

پدافندِ دریا به رزم پری / که پوشیده پیکر به سنگ آوری

پری را چو پویش ز اهرمنا / کِشد بر ستاره همی دامنا

همان اختران را که تخمه به آب / بخشکد ز کار ُ برافتد ز تاب

به هرزه دراید به پرده دری / که فرخنده خوانَد همانا پری

خجسته ازو سال نو هم مباد / بدی بر پری را چو برگشته باد

پری آن ستاره که دنباله دار / ز تشتر شکسته بدین گیر ُ دار

که ایزد چو اسپی درآید به آب / که خیزابه هایش بخیزد ز آب

وزآن پس، وزان باد چالاک ُ چُست / ستاره «سَدَویس» سرآرد نخست

که هفت بوم ازویست به پاداش ِ آب / ز دریا به آرام ُ اندر شتاب

بدانگه به زیبندگی، آشتی / ز تشتر به هر کشوری داشتی

خوش ُ خرمی هم به ایران زمین / ز ایزد به هر سالی آید چنین

{۲}

ز تشتر به داور بیامد پیام:‌/ اهورای مزدای با رای ُ کام

اگر در نیایش، همه مردمان / ستاینده من را چو آن ایزدان

به جاوید با جان تابان ِ خویش / رخ آرم به مردم به آیین ِ کیش

به یک یا دو شب یا به پنجاه شب / چو ایشان گشایند به نامم دو لب.

ستایش به آن اختران ِ دُرین / به یاری به تشتر کنند آفرین

ستاره چو «سَدویس» ُ «پروین»، «وَنَند» / پریان ُ جادو یکایک زَنَند

پدافند ُ پیروز ُ پایاتران / که «هفت است به اورنگ» آن اختران

ستایش به آن چشم نیکوی «تیر» / که افکنده جادوی دیوان به زیر

همانا زراتشت اسپنتمان / سه پیکر که تشتر پزیرد، بِدان

نخستین به ده شب، یکی نوجوان / درخشان ُ روشن به چشم ُ روان

توگفتی که پانزده بهارست به سال / توانا وُ برزو، نه پیر است ُ زال

چو «کوشتی» به مردی کمر بر میان / چو چابک پرنده در آن روشنان

بپرسد: کدامست سخنور به من / پرستش به زوهرش در این انجمن

به گیتی به آیین پاک ُ بهی / برازنده ام من به هر فرّهی

به فرزند چه کس را توانگر کنم / که والا روانش رساتر کنم.

به دوم به ده شب نماید چنین / به پیکر چو گاوی که شاخش زرین

به پرتو ز پروازِ آن در سپهر / بپرسد: که؟ پرسان ِ من هست به مهر

که با شیرِ درهم ابا جام ِ هوم / سگالد که گاوان فراوان به بوم

به سوم به ده شب شود پیکرش / چو اسپ سپیدی درخشان بَرَش

لگام ُ دو گوشش همی زر نشان / سمندِ پرنده در آن کهکشان

بپرسد: کدامست که اندر گروه / پرستد به پیشکش به فرّ ُ شکوه

توانگر بسازم به اسپان-رمه / سزایم ستایش ز سوی همه.

چو تشتر به سی شب چو پرواز کرد / درآید به دریای فراخکرد

چو اسپی که رخشنده باشد چو ماه / برابر برآمد به اسپی سیاه

نرینه وُ سرکش سمندی سترگ / که گوش ُ دم ُ گردنش هم بزرگ

تو توسن بخوانش چو دیو «اَپوش» / که خشکی ُ تنگی ُ هم آب‌پوش

نخستین که خیزند به پیکارِ هم / بکوبند سه شب بر سر ُ یال ِ هم

همانا که سهمگین سمندی سیاه / به فرسنگ ز دریا برانَد ز راه

چو تشتر ازو شد به دام ُ شکست / بنالید به مزدا از آن دیوِ پست 

که: وای ُ فغانا، بغا، ایزدا / که شد تیره روزی به دین خدا

بدا روزگاران، گیاهان ُ آب / که مردم به بیداری ُ گاه ِ خواب

ستایش نه دارد به من چون ردان / چونانکه ستاید دگر ایزدان

اگر نام من را گزارد نماز / بسان دگر ایزدان در نیاز

بیابم به زور ُ توان، همگروه / چو نیروی ده اسپ ُ اشتر، وَ کوه

فزوده چو نیروی ده گاو ُ رود / ز ناو ُ ز کِشتی به آبش درود.

اهورا بگفتا پیِ داستان / ز تشتر به زرتشت از آن باستان

که: از من اهورای مزدا خدای / برآمد به تشتر سراسر به جای

توانی چو اسپ ُ چو اشتر، وَ گاو / چو کوه ُ چو رودی که نازد به ناو

چو اسپی شتابنده تشتر به آب / خروشان ُ جوشان ُ در پیچ ُ تاب

دوباره، دو «باره» به هم در نبرد / که دیو ُ که ایزد دو دریانورد

ستیزه سر آید به نیمی ز روز / به پیروزی ِ ایزدِ دلفروز

به فرسنگ ز دریا برانَد اپوش / به شادی ز تشتر برآید خروش:

خوشا من که دارم چنین روزگار / اهورای مزدای پروزدگار

خوشا کیش ُ کشور به هر سو گیاه / که آبان به آسان بیاید به راه

ز بس بذر ُ دانه شود چون بهشت / به ریزی، چراگه؛ درشتی، به کِشت.

اهورا به زرتشت چنین پی گرفت / که: تشتر چو دریا همی پس گرفت

به جَست ُ به خیزُ به چرخش گشود / پریشید دل ِ آب ُ رامش ربود

ستاره سدَویس به همراه او / که آب ف سپهرش گزرگاه ِ او

بخیزد فراسوی هندوسِتان / ز کوهی که ابرش بود دل ستان

به جنبش، مه ُ میغ ِ پاکیزه روی / وزد بادِ نیمروز ُ آبان به جوی

که شادان ُ گیتی فزا راهِ هوم / چو میغ ِ بغانه رسد هفت بوم

همان بادِ چابک، زداینده مرگ / به هر سو فشانَد چو آب ُ تگرگ

به هر هفت کشور به کِشت ُ به باغ / همان خانمان ُ همان شهر ُ راغ

دگر هم پژوهش به «آپم نپات» / که بخشنده ی آبش اندر به ذات

چو فَروَهر پاکان ورا یاوران / چو آب که فرّی نهفته در آن

به یاری ِ بادی که چابک وزد / روان، آبِ پاکی که هستی سزد

ستایش ستاره که تشتر بُود / نشانش چو آب ُ نم ُ تر، بُود

به فرمان مزدااهورای راد / به کام بغان ُ فراسوی باد

که امشاسپندان کنند آرزو / سپیده دمان مژده باران ازو

ستایش به آن اختر بی همال / چو چشمان به راهش به پایان ِ سال

چه مردم چه فرمانروای به هوش / دگر دام ُ رام ُ ددان، آب نوش

که تشتر چه سازد به سال نوین / خوش است یا بد است سال ایران زمین

چو تشتر پریشنده سازد پری / ز باران برآید بسی دلبری

به گیتی که کشور بباشد به هفت / به بیم ُ امید است زمینهای تفت

کجایست که تشتر برآید چو تیر / مبادش به ابرش درنگی ُ دیر

همه چشم ِ ما سوی چشمه شدست / کجا آبِ برفش کرشمه شدست

که جوی است به کوه ُ که آب است به چاه / ز بخت ُ ز اختر ابا فرّ ُ جاه

گیاه ُ درختان به هر ریشه را / نیایش به آب است هم اندیشه را

کجایست تراود یکی جویبار / که آغوش میغ است به باغ ُ به بار

خرامان بخیسد همه کِشت ُ راغ / چه زیبا چو سوسوی روشن چراغ

به آبِ جهاننده شوید جهان / شود ترس ُ بیم از دل مردمان

بشاید ستایش به خشنودی اش / بباید گرامی به پیروزی اش

خوشایندِ اویست خوشامد ز ما / که درمان ازویست چو فرّ هما

گمارنده مزدا ردِ اختران / ستاره به پاس است ز تشتر روان

چو تیر است: زراتشت ُ ایزد: کمان / که سرور به مردم: چو اسپنتمان

نه اهرمن ُ دیو ُ جادو، پری / به تشتر نه دارند گزندآوری  

همه آفریده ز مینوسپند / به دیدار تشتر به خواهش بُوَند

چه زیر ِ زمین ُ چه روی زمین / به آب ُ به خشکی، کنام ُ کمین

پرنده، خزنده، چرنده چو هست / ز آغاز ِ گیتی، چه بالا وُ پست

جهان ِ اشا تا به فرجام ِ آن / بخیزد به خرسندی ُ نام ِ آن

که اندُهگسار ُ بسی خواسته / به کردار ُ نیرو، پُر آراسته

برآید به کام ُ دهد رایگان / به فرمان اویست جهان، بایگان

منم آن اهورا دهم اگهی / به تو ای زراتشت ِ با فرّهی

ستاره برابر به خود داده ام / برازنده، زیبنده، آزاده ام

درود ُ نیایش، ستایش چنین / بزرگی به تشتر بُود آفرین

سزاوار نه بودش اگر او چو من / به یک دَم، تباهی کند اهرمن

به روز ُ به شب، دیوِ خشک ِ اپوش / سترده ز هستی، توانا وُ هوش

کنون چون ستاره چو من هست به چهر / همان دیو ببندد به روی سپهر

تو گفتی تکاورترین است هزار / یکی دیو از آنان شود خوار ُ زار

به چند لایه زنجیر ِ نادیدنی / گسسته نه گردد از آن ریمنی

به ایران نه آید چو توفنده آب / به دشمن درفشش برآید به خواب

نه بیماری ُ مرگِ نابوده گاه / نه گردون ِ دیوان بدین رزمگاه.

بپرسید ز مزدا زراتشت ِ رد / که: آیین ِ تشتر چه اندر خورَد؟

بگفتش اهورای مزدا به راز / که: ایرانیان را بباید نیاز

همان زوهر ُ برسم که گسترده باد / ستایش شود همچو تیری به باد

به یک رنگ، دگر هم، یکی گوسپند / برّیان بگردد به افسون ُ بند

نه باید ز پیشکش رسد ارمغان / به آن کس که باور نه دارد بغان

چه رهزن، چه روسپی، چه پتیارگان / چو آزار ِ ایشان به بیچارگان

همان کس به ایزد نه دارد درود / نه خواهد که «گاهان زرتشت»، سرود

بگردد رخ ِ خرّمی را ز خاک / ز تشتر نه چاره نه درمان ِ پاک

به ناگه برآید به هر سرزمین / پر از ترس ُ بیم، آبِ تند از کمین

ز هر سو بتازد هزاران هزار / که دشمن به ایران کند کارزار

بشاید به تشتر شود آفرین / که رای ُ فره را ازویست زمین 

سرایش امید عطایی فرد