.
تیر (تیشتر) یشت
سرایش هیربد سوشیانت مزدیسنا
.
{۱}
به خشنودی تشتر پر فره / که رامش ببخشد به ما یکسره
چو «سَدویس»، آب آورِ پر توان / که مزدا بداده به ما بهرمان
به زرتشت بگفتا که مزدااهو: / جهان را تو باشی رتو وُ اهو
ستایش به ماه ُ مَیَزد ُ به خان / ستاره چو تشتر به زوهرش بخوان
که بخشد سرای خوش ُ خرمی / شکوهش بیَرزد به هر مردمی
فشانده فروغ سپید ُ سپند / که پرّان به تیزی ُ راهش بلند
که تابان ز دور ُ به درمان، زمین / که پاکی بدارد به پرتو، همین
دگر هم ستایش بباید بکرد / به آب ُ به دریای فراخکرد
پرآوازه «وَنگوهی دائیتی» رود / به فرّ کیانی فراوان درود
همان ایزدِ جانور چون «گئوش» / چو زرتشت به مزدا سپرده دو گوش
به زوهر ُ نماز بلندم درود / به فرّ ُ فروغ ستاره، سرود
چه «تیر» ُ چه «تشتر» بخوانب ورا / به «هوم» ُ به «بَرسَم» ستانی ورا
به مانثر گشایی زبان ِ خرد / که پندار ُ کردار ِ تو درخورَد
در اویست همه گوهر ُ تخمه، آب / که تیزبین، توانا، زبردست ُ ناب
بزرگ ُ نکونام، بلندپایگاه / که «اَپَم نپات» است نژادش به گاه
ستوران ُ مردم چو تشنه لبان / «کئت های» بدکاره وُ بدزبان
ستمکارگانی که دوزند دو چشم / بخشکیده چشمه ازیشان به خشم:
کجایست که تشتر سر آرد دگر / همه چشمه ها را برآرد مگر
چو نیروی اسپان بگردد روان / کزآن تازه گردد همیشه «روان».
شتابنده تشتر به فراخکرد / تو گفتی که «آرش» کمان، ساز کرد
اهورا وُ «میترا» گزر ساختند / «اَشَّیَ» و «پارند»، گزر ساختند
خدنگش ز کوهی به کوهی نَوَند / ز «ایریو خشَوث» سوی «خوان وَنت»
کمانگیر که آرش بُدی بهترین / به پیکان پرّان به ایران زمین
دمیدش اهورای مزدا به تیر / بتازد به ماه ُ به «هنگام تیر»
همان ایزدان، آب ُ مهر ُ گیاه / به آن تیرِ پرّان گشاینده راه
پرستش به تشتر که پیکار کرد / به پاس همان آب ِ فراخکرد
که پهنا به پهنا گرفته زمین / چه ژرف ُ چه زیبا، به نیرو: مهین
پدافندِ دریا به رزم پری / که پوشیده پیکر به سنگ آوری
پری را چو پویش ز اهرمنا / کِشد بر ستاره همی دامنا
همان اختران را که تخمه به آب / بخشکد ز کار ُ برافتد ز تاب
به هرزه دراید به پرده دری / که فرخنده خوانَد همانا پری
خجسته ازو سال نو هم مباد / بدی بر پری را چو برگشته باد
پری آن ستاره که دنباله دار / ز تشتر شکسته بدین گیر ُ دار
که ایزد چو اسپی درآید به آب / که خیزابه هایش بخیزد ز آب
وزآن پس، وزان باد چالاک ُ چُست / ستاره «سَدَویس» سرآرد نخست
که هفت بوم ازویست به پاداش ِ آب / ز دریا به آرام ُ اندر شتاب
بدانگه به زیبندگی، آشتی / ز تشتر به هر کشوری داشتی
خوش ُ خرمی هم به ایران زمین / ز ایزد به هر سالی آید چنین
{۲}
ز تشتر به داور بیامد پیام:/ اهورای مزدای با رای ُ کام
اگر در نیایش، همه مردمان / ستاینده من را چو آن ایزدان
به جاوید با جان تابان ِ خویش / رخ آرم به مردم به آیین ِ کیش
به یک یا دو شب یا به پنجاه شب / چو ایشان گشایند به نامم دو لب.
ستایش به آن اختران ِ دُرین / به یاری به تشتر کنند آفرین
ستاره چو «سَدویس» ُ «پروین»، «وَنَند» / پریان ُ جادو یکایک زَنَند
پدافند ُ پیروز ُ پایاتران / که «هفت است به اورنگ» آن اختران
ستایش به آن چشم نیکوی «تیر» / که افکنده جادوی دیوان به زیر
همانا زراتشت اسپنتمان / سه پیکر که تشتر پزیرد، بِدان
نخستین به ده شب، یکی نوجوان / درخشان ُ روشن به چشم ُ روان
توگفتی که پانزده بهارست به سال / توانا وُ برزو، نه پیر است ُ زال
چو «کوشتی» به مردی کمر بر میان / چو چابک پرنده در آن روشنان
بپرسد: کدامست سخنور به من / پرستش به زوهرش در این انجمن
به گیتی به آیین پاک ُ بهی / برازنده ام من به هر فرّهی
به فرزند چه کس را توانگر کنم / که والا روانش رساتر کنم.
به دوم به ده شب نماید چنین / به پیکر چو گاوی که شاخش زرین
به پرتو ز پروازِ آن در سپهر / بپرسد: که؟ پرسان ِ من هست به مهر
که با شیرِ درهم ابا جام ِ هوم / سگالد که گاوان فراوان به بوم
به سوم به ده شب شود پیکرش / چو اسپ سپیدی درخشان بَرَش
لگام ُ دو گوشش همی زر نشان / سمندِ پرنده در آن کهکشان
بپرسد: کدامست که اندر گروه / پرستد به پیشکش به فرّ ُ شکوه
توانگر بسازم به اسپان-رمه / سزایم ستایش ز سوی همه.
چو تشتر به سی شب چو پرواز کرد / درآید به دریای فراخکرد
چو اسپی که رخشنده باشد چو ماه / برابر برآمد به اسپی سیاه
نرینه وُ سرکش سمندی سترگ / که گوش ُ دم ُ گردنش هم بزرگ
تو توسن بخوانش چو دیو «اَپوش» / که خشکی ُ تنگی ُ هم آب‌پوش
نخستین که خیزند به پیکارِ هم / بکوبند سه شب بر سر ُ یال ِ هم
همانا که سهمگین سمندی سیاه / به فرسنگ ز دریا برانَد ز راه
چو تشتر ازو شد به دام ُ شکست / بنالید به مزدا از آن دیوِ پست
که: وای ُ فغانا، بغا، ایزدا / که شد تیره روزی به دین خدا
بدا روزگاران، گیاهان ُ آب / که مردم به بیداری ُ گاه ِ خواب
ستایش نه دارد به من چون ردان / چونانکه ستاید دگر ایزدان
اگر نام من را گزارد نماز / بسان دگر ایزدان در نیاز
بیابم به زور ُ توان، همگروه / چو نیروی ده اسپ ُ اشتر، وَ کوه
فزوده چو نیروی ده گاو ُ رود / ز ناو ُ ز کِشتی به آبش درود.
اهورا بگفتا پیِ داستان / ز تشتر به زرتشت از آن باستان
که: از من اهورای مزدا خدای / برآمد به تشتر سراسر به جای
توانی چو اسپ ُ چو اشتر، وَ گاو / چو کوه ُ چو رودی که نازد به ناو
چو اسپی شتابنده تشتر به آب / خروشان ُ جوشان ُ در پیچ ُ تاب
دوباره، دو «باره» به هم در نبرد / که دیو ُ که ایزد دو دریانورد
ستیزه سر آید به نیمی ز روز / به پیروزی ِ ایزدِ دلفروز
به فرسنگ ز دریا برانَد اپوش / به شادی ز تشتر برآید خروش:
خوشا من که دارم چنین روزگار / اهورای مزدای پروزدگار
خوشا کیش ُ کشور به هر سو گیاه / که آبان به آسان بیاید به راه
ز بس بذر ُ دانه شود چون بهشت / به ریزی، چراگه؛ درشتی، به کِشت.
اهورا به زرتشت چنین پی گرفت / که: تشتر چو دریا همی پس گرفت
به جَست ُ به خیزُ به چرخش گشود / پریشید دل ِ آب ُ رامش ربود
ستاره سدَویس به همراه او / که آب ف سپهرش گزرگاه ِ او
بخیزد فراسوی هندوسِتان / ز کوهی که ابرش بود دل ستان
به جنبش، مه ُ میغ ِ پاکیزه روی / وزد بادِ نیمروز ُ آبان به جوی
که شادان ُ گیتی فزا راهِ هوم / چو میغ ِ بغانه رسد هفت بوم
همان بادِ چابک، زداینده مرگ / به هر سو فشانَد چو آب ُ تگرگ
به هر هفت کشور به کِشت ُ به باغ / همان خانمان ُ همان شهر ُ راغ
دگر هم پژوهش به «آپم نپات» / که بخشنده ی آبش اندر به ذات
چو فَروَهر پاکان ورا یاوران / چو آب که فرّی نهفته در آن
به یاری ِ بادی که چابک وزد / روان، آبِ پاکی که هستی سزد
ستایش ستاره که تشتر بُود / نشانش چو آب ُ نم ُ تر، بُود
به فرمان مزدااهورای راد / به کام بغان ُ فراسوی باد
که امشاسپندان کنند آرزو / سپیده دمان مژده باران ازو
ستایش به آن اختر بی همال / چو چشمان به راهش به پایان ِ سال
چه مردم چه فرمانروای به هوش / دگر دام ُ رام ُ ددان، آب نوش
که تشتر چه سازد به سال نوین / خوش است یا بد است سال ایران زمین
چو تشتر پریشنده سازد پری / ز باران برآید بسی دلبری
به گیتی که کشور بباشد به هفت / به بیم ُ امید است زمینهای تفت
کجایست که تشتر برآید چو تیر / مبادش به ابرش درنگی ُ دیر
همه چشم ِ ما سوی چشمه شدست / کجا آبِ برفش کرشمه شدست
که جوی است به کوه ُ که آب است به چاه / ز بخت ُ ز اختر ابا فرّ ُ جاه
گیاه ُ درختان به هر ریشه را / نیایش به آب است هم اندیشه را
کجایست تراود یکی جویبار / که آغوش میغ است به باغ ُ به بار
خرامان بخیسد همه کِشت ُ راغ / چه زیبا چو سوسوی روشن چراغ
به آبِ جهاننده شوید جهان / شود ترس ُ بیم از دل مردمان
بشاید ستایش به خشنودی اش / بباید گرامی به پیروزی اش
خوشایندِ اویست خوشامد ز ما / که درمان ازویست چو فرّ هما
گمارنده مزدا ردِ اختران / ستاره به پاس است ز تشتر روان
چو تیر است: زراتشت ُ ایزد: کمان / که سرور به مردم: چو اسپنتمان
نه اهرمن ُ دیو ُ جادو، پری / به تشتر نه دارند گزندآوری
همه آفریده ز مینوسپند / به دیدار تشتر به خواهش بُوَند
چه زیر ِ زمین ُ چه روی زمین / به آب ُ به خشکی، کنام ُ کمین
پرنده، خزنده، چرنده چو هست / ز آغاز ِ گیتی، چه بالا وُ پست
جهان ِ اشا تا به فرجام ِ آن / بخیزد به خرسندی ُ نام ِ آن
که اندُهگسار ُ بسی خواسته / به کردار ُ نیرو، پُر آراسته
برآید به کام ُ دهد رایگان / به فرمان اویست جهان، بایگان
منم آن اهورا دهم اگهی / به تو ای زراتشت ِ با فرّهی
ستاره برابر به خود داده ام / برازنده، زیبنده، آزاده ام
درود ُ نیایش، ستایش چنین / بزرگی به تشتر بُود آفرین
سزاوار نه بودش اگر او چو من / به یک دَم، تباهی کند اهرمن
به روز ُ به شب، دیوِ خشک ِ اپوش / سترده ز هستی، توانا وُ هوش
کنون چون ستاره چو من هست به چهر / همان دیو ببندد به روی سپهر
تو گفتی تکاورترین است هزار / یکی دیو از آنان شود خوار ُ زار
به چند لایه زنجیر ِ نادیدنی / گسسته نه گردد از آن ریمنی
به ایران نه آید چو توفنده آب / به دشمن درفشش برآید به خواب
نه بیماری ُ مرگِ نابوده گاه / نه گردون ِ دیوان بدین رزمگاه.
بپرسید ز مزدا زراتشت ِ رد / که: آیین ِ تشتر چه اندر خورَد؟
بگفتش اهورای مزدا به راز / که: ایرانیان را بباید نیاز
همان زوهر ُ برسم که گسترده باد / ستایش شود همچو تیری به باد
به یک رنگ، دگر هم، یکی گوسپند / برّیان بگردد به افسون ُ بند
نه باید ز پیشکش رسد ارمغان / به آن کس که باور نه دارد بغان
چه رهزن، چه روسپی، چه پتیارگان / چو آزار ِ ایشان به بیچارگان
همان کس به ایزد نه دارد درود / نه خواهد که «گاهان زرتشت»، سرود
بگردد رخ ِ خرّمی را ز خاک / ز تشتر نه چاره نه درمان ِ پاک
به ناگه برآید به هر سرزمین / پر از ترس ُ بیم، آبِ تند از کمین
ز هر سو بتازد هزاران هزار / که دشمن به ایران کند کارزار
بشاید به تشتر شود آفرین / که رای ُ فره را ازویست زمین
سرایش امید عطایی فرد
